دات پوینتر دستگاه لیزر

دات پوینتر لیزر یکی از ابزارهای پرکاربرد در صنایع، سیستم‌های اندازه‌گیری، تجهیزات نظامی، آموزشی و حتی پزشکی است. این وسیله در اصل یک نشانگر نوری است که با استفاده از تابش پرتو لیزر، نقطه‌ای بسیار کوچک و پرنور را روی سطح مورد نظر ایجاد می‌کند. نام «دات پوینتر» نیز از همین ویژگی گرفته شده است، زیرا نتیجه اصلی آن ایجاد یک نقطه (Dot) برای هدف‌گیری یا نشانه‌گذاری دقیق است.

اساس عملکرد دات پوینتر لیزر بر تولید و هدایت نور تک‌فام و هم‌فاز استوار است. درون این دستگاه، یک دیود لیزری به همراه مدار کنترل و منبع تغذیه قرار دارد. دیود، پرتوی لیزر را تولید می‌کند و با عبور از عدسی‌های هم‌محورکننده، پرتویی باریک و متمرکز حاصل می‌شود که می‌تواند حتی از چندین متر فاصله روی یک سطح دیده شود. بیشتر دات پوینترها از لیزرهای قرمز با طول موج حدود 635 تا 650 نانومتر استفاده می‌کنند، هرچند مدل‌های سبز، آبی یا حتی مادون‌قرمز نیز در بازار وجود دارند.

کاربردهای دات پوینتر بسیار متنوع است. در صنعت، از آن برای تراز کردن اجزا، نشان‌گذاری خطوط برش روی سطوح فلزی یا چوبی، و در دستگاه‌های لیزر کاتینگ یا CNC برای تعیین موقعیت دقیق قطعه کار استفاده می‌شود. در زمینه‌های آموزشی و ارائه (Presentation)، از آن برای نشان دادن بخش‌های خاصی از تصویر روی پرده یا نمایشگر بهره می‌برند. همچنین در حوزه نظامی و شکاری، دات پوینتر به‌صورت لیزر نشانه‌گیر روی سلاح‌ها نصب می‌شود تا هدف‌گیری سریع‌تر و دقیق‌تر انجام گیرد. در ویترین‌های فروشگاهی و پروژه‌های طراحی نوری نیز این ابزار می‌تواند برای ایجاد جلوه‌های بصری خاص یا تنظیم موقعیت نور استفاده شود.

از نظر ساختاری، دات پوینتر معمولاً شامل اجزای زیر است: دیود لیزری، لنز هم‌محورکننده (Collimating Lens)، مدار تنظیم جریان، محفظه فلزی یا پلاستیکی مقاوم، کلید یا دکمه فعال‌سازی، و گاهی فیلترهای اپتیکی. برخی مدل‌ها قابل تنظیم هستند و می‌توانند شکل پرتو، اندازه نقطه، یا حتی زاویه تابش را تغییر دهند. مدل‌های پیشرفته‌تر قابلیت نصب روی تجهیزات خودکار و خطوط تولید را دارند و از طریق رابط‌های الکترونیکی کنترل می‌شوند.

ایمنی در استفاده از دات پوینتر اهمیت ویژه‌ای دارد. اگرچه توان خروجی آن‌ها معمولاً پایین است، اما نور لیزر متمرکز می‌تواند برای چشم خطرناک باشد، خصوصاً در مدل‌های مادون‌قرمز که پرتو نامرئی دارند. به همین دلیل، توصیه می‌شود هیچ‌گاه پرتو مستقیم به سمت چشم انسان یا حیوان تابانده نشود. علاوه بر این، در محیط‌های صنعتی، استفاده از محافظ چشمی تخصصی هنگام تنظیم دات پوینتر ضروری است.

در مجموع، دات پوینتر لیزر ابزاری ساده اما دقیق است که در طیف گسترده‌ای از کاربردها به‌عنوان نشانگر، ترازکننده یا ابزار کمکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب کوچکی فیزیکی، مصرف انرژی پایین و امکان یکپارچه‌سازی آن با سیستم‌های دیگر، باعث شده این فناوری جایگاه پایدار خود را در بسیاری از صنایع و زمینه‌های فنی حفظ کند.